Bij de zigeuners, of over de helende kracht van een “vakantie”
Dagblad van Bacau – 21 juni 2012 , auteur: Madalina Rotaru, vertaling: André Muit
Bij de zigeuners, of over de helende kracht van een “vakantie” in de achterstandswijk Izvoare, de verachte wijk van Bacau.
Genezing – in de eerste plaats van de geest – kan uit een richting komen waar je het niet verwacht. “Voor ons kwam de genezing op deze plek”, dat zijn de woorden van een groep Nederlandse mannen en vrouwen die al een paar dagen in Bacau zijn. “Deze plek” is niet een stad met geasfalteerde straten, nieuwe trottoirs, culturele instellingen, winkelcentra, bioscopen, parken met bloemen en goed geklede mensen en ook niet de mooie omgeving rondom de stad. “Deze plek” is de wijk Izvoare ook wel “ghetto” of “sociale huisjes” genoemd, een bestaande plaats waar volwassenen wonen voor wie het concept “het kan altijd beter” bijna een volledig compromis is en voor hun kinderen dit concept onbekend is. Over de zin, en parodoxaal genoeg, de schoonheid van het leven die de Nederlanders, hier vrijwilligers genoemd maar in hun eigen land “dak en thuislozen” of “verslaafden”, op “deze plek” vinden gaat het onderstaande artikel. Ongelofelijk op het eerste gezicht, maar een waargebeurd verhaal uit het jaar 2012.
De “ghetto”, “de sociale huisjes”, de wijk Izvoare, de stad Bacau, Roemenië 2012 ruisen, al een paar dagen. Tussen het afval en penetrante geuren aan de ene kant zien we grappige clowns met rode neuzen die tientallen kinderen aan het lachen maken. Kinderen die dit nog nooit gezien hebben en geen idee hadden dat zoiets bestaat. Mannen en vrouwen die een andere taal spreken, leren de kinderen de charme van het spel te ontdekken. Er wordt een hinkelbaan aangelegd en de kinderen leren, van geluk, in hun handen te klappen. Aan de andere kant, ook in een andere taal, zien we vastbesloten mannen, schouder aan schouder met de arme bevolking uit de wijk, hard werken. Ze bouwen nieuwe ruimtes, verven de muren en bouwen hokken voor de varkens en kippen. De huisvrouwen uit de wijk, vrolijker dan ooit, kunnen niet uit over de dingen die hun gebeuren. Dat is de sfeer deze dagen in de “ghetto”. De mensen die de andere taal spreken zijn 14 -15 Nederlanders en hun gastheren zijn de zigeuners van de “sociale huisjes”. Gezamenlijk ontdekken of herontdekken ze de zin van hun eigen leven. Nederlanders de gasten, zigeuners de gastheren: beiden maken deel uit van gemarginaliseerde mensen in eigen land. Concreet gaat het over een Nederlandse groep, voor de tweede keer op “vakantie” in de sociale huisjes, zoals groepsleider Barry Jansen verteld. De groep bestaat uit dak- en thuislozen , soms drugsverslaafden en vrijwilligers uit een stad in Nederland. Hun leven verslaat, net als bij de inwoners van de sociale huisjes, elk film scenario: De nederlanders vinden in deze werkzaamheden een deel van hun herstel. Deze methode blijkt succesvol en tegelijkertijd ondekken de bewoners van de sociale huisjes in Bacau begrippen als: “niet discrimineren”, “teamwerk”, “vriendschap” en “zelfsupport of zelfbeheer”
“Als ik dit zie dan realiseer ik me hoe rijk ik ben”
Dat zijn de woorden die Theo uit overtuiging, maar met een brok in zijn keel, uitspreekt. “De verlegen man” uit de groep Nederlanders, zo kenmerkt Barry hem. Theo, 42 jaar, kwam enkele maanden geleden na enkele jaren van psychisch verval en alcoholverslaving in aanraking met het unieke programma “zelfbeheer” en het project in Roemenië wat momenteel plaats vindt en zich ontwikkelt als Roemeens – Nederlandse samenwerking op iniatief en met onvoorwaardelijke steun van de voorzitter van Asociatia Betania, André Muit. Het verhaal van Theo (hij stemt toe om het met ons te delen) is ironisch genoeg niet onbekend voor veel mensen in heel de wereld. Maar… is zeer indrukwekkend door de vele bijzonderheden. “Ik had een vrouw waar ik van hield, en een geweldige dochter.Ik had een mooi huis en een goede baan. Een hele goede baan zelfs in de bouw (lasser). Ik kreeg een arbeidsongeval, waarna ik problemen bleef houden met een knie. Ik kon/mocht niet meer terugkomen op mijn werk. Dat gebeurde allemaal ongeveer 7 jaar geleden. Ik werd depressief, voelde me verlaten en zocht toevlucht in drank en de TV. Een scheiding was onvermijdelijk en ik kwam op straat terecht” verteld Theo verlegen, maar met openheid. Zo’n drie maanden geleden kwam hij in een zelfbeheer project terecht. Gerund door mensen…. zoals hij: dak- en thuislozen en drugsverslaafden die zelf een nachtopvang runnen in hun stad, Nijmegen, in Nederland. “Voor het eerst na jaren vond ik, dankzij de nachtopvang, mijn zelfvertrouwen weer terug. Zoveel openheid, begrip en waardering voor wie en wat ik ben had ik in jaren niet meer gekregen, van niemand. Ik zat psychisch aan de grond en had te maken met een zware depressie. Weet je – zijn lippen trillen – tot het moment dat ik de mensen van de nachtopvang leerde kennen, heb ik nooit zelfvertrouwen gehad en vertrouwde ik ook niemand in mijn omgeving. Het leven is zwaar en moeilijk te begrijpen als ouders je op de wereld zetten en je niet leren hoe je er mee om moet gaan” zegt Theo. Hij gaat verder zonder een tegenvraag te verwachten, zonder uitleg of schuldigen te zoeken voor de jaren dat hij op straat leefde: “Barry stelde mij voor om samen met de mensen die ook vorig jaar geweest zijn, naar u in Roemenië te komen. Toen ik in deze wijk kwam en de mensen leerde kennen, maar ook zag hoe de situatie hier is, toen realiseerde ik me hoe rijk ik ben. Ik vond me terug door het helpen en begrijpen van deze mensen. Hier herstel ik!” Ja, ongelofelijk, hier herstelt Theo, hier herstellen anderen uit de groep die in hun thuisland, net als overal op andere plaatsen in de wereld waar dezelfde problemen zijn “daklozen” of “junks” worden genoemd. En ja, ongelofelijk, zij werken aan het herstel van de mensen die in de achterstandswijk in sociale huisjes wonen.
Zelfbeheer of de weg naar herstel
Over het project in Nederland waar de mensen, vrijwilligers in Roemenië, bij betrokken zijn vertelde eerder, voor het verhaal van Theo, uiteraard Barry. Barry werkt al 17 jaar op en met de straat. Zo’n drie jaar geleden voelde hij dat hij zich ook met andere dingen bezig wilde houden. Een “zin” in zijn leven en in het leven van zijn “jongens van de straat” en kwam in Roemenië terecht. “In Nederland kwamen we al langer geleden “in opstand” tegen bestaande systemen: wij zijn meer dan dak- en thuislozen. Maar hoe regel je dat met de gemeenschap, met overheden, als je als paria gezien of behandeld wordt? Het was duidelijk dat we zelf een oplossing moesten vinden” vertelt Barry. Er werd een oplossing gezocht en gevonden. Een vervallen gebouw aan de rand van de stad. Er werd hard en gezamenlijk gewerkt om het gebouw te veranderen in een nachtopvang. “Na een poosje, toen de overheden zagen dat dat we onz zelf konden redden, kregen we de beschikking over een gebouw in het centrum van Nijmegen, de huidige nachtopvang voor dak- en thuislozen”, zegt Barry, zelf beheerder van de nachtopvang. “In het begin waren we met 4-5 personen, later 8 en nu bestaat de groep uit 15 – 16 personen. Eén persoon woont echt in de opvang” legt Barry uit, “Anderen komen en gaan. Iedereen heeft zijn eigen specifieke taak. Sommigen zijn verantwoordelijk voor het schoonmaken, anderen voor medische verzorging, – Weet u: sommigen van onze mensen hebben een slechte gezondheid – Maar alles wat ze doen doen ze samen en doen ze zelf. Dat heet zelfbeheer. We zoeken auto financiering, we organiseren activiteiten, we zamelen geld in wat we aan allerlei activiteiten besteden. We zoeken een doel, een zin in het leven, we herontdekken ons zelf. Zo zijn we ook hier in Roemenië terecht gekomen. Ons te helpen door anderen te helpen en te begrijpen. En daarvoor wil ik de heer Muit bedanken met wie we bijzonder fijn samenwerken, vertelt Barry.
Bij de zigeuners
In Izvoare, bij de huisjes, kwam een deel van de groep die nu aanwezig is ( 15 personen die hier zijn tot eind juni) vorig jaar voor de eerste keer op bezoek op iniatief van de voorzitter van Asociatia Betania Bacau, André Muit. “We waren zo onder indruk van de levensomstandigheden van deze mensen. We vonden ons terug, om te geloven in onszelf,en we voelden dat we deze mensen konden helpen. We zijn hier op vakantie, als u wilt. Ondanks alles ontvingen deze mensen ons met vreugde en zijn ze gelukkig dat we gezamenlijk met de bewoners hun schamele onderkomen enigszins repareren. En de kinderen…. de kinderen zijn schattig, beleefd, slim en aanhankelijk. We hebben met niemand problemen hier. We zijn vrienden en we zijn gelukkig. We helpen onszelf en we helpen hen” vertelt Barry ons eerlijk en tevreden over de gang van zaken en tevreden over zijn nederlandse vrienden en de nieuwe vrienden, de zigeuners uit de wijk Izvoare.
Naast al de werkzaamheden aan de huisjes waar ze samen met de volwassenen uit de wijk werken om te repareren, hokken te bouwen voor de varkens en het schoonhouden van het gebied is er ook ruimte voor de kinderen. Ze kwamen niet alleen met bouwmaterialen, maar ook met hun eigen “circus”. Verkleed als clowns geven de nederlanders de kinderen vermaak, blijdschap en geluk. Trucs , toneelstukjes, mime en andere spelletjes. Want… dat hebben alle kinderen in feite nodig, is het niet?….
Een les
Alle personen uit dit verhaal verwijzen hun dank naar Asociatia Betania uit Bacau en de groep vrijwilligers, voor deze les. “Het feit dat mensen die zelf meegemaakt hebben wat het is om gemarginaliseerd te worden, op deze geweldige manier bezig zijn voor anderen in soortgelijke situatie is een geweldige prestatie. Als we deze en andere situaties bekijken kunnen zowel volwassenen als kinderen herstellen of een betere situatie wensen en daaraan werken. De voorbeelden spreken voor zich. Ik ben blij dat dit project zich op deze manier ontwikkelt. Inmiddels is bekend dat er eind augustus een tweede groep vrijwilligers naar Bacau komt”, zegt André Muit, voorzitter van Asociatia Betania Bacau.
Nu, juist op dit moment, in Izvoare, bij de sociale huisjes glimlachen nederlanders en zigeunerkinderen bij het maken van de hinkelbaan. Ze klappen in hun handen en springen in het rond. Straks, als het klaar is, leren ze er samen op te hinkelen. Nu voor twee weken en in augustus twee weken, en volgend jaar en over twee of drie jaar. Een paar uur per dag beleven “gemarginaliseerde mensen” uit Nijmegen, een stad in Nederland en uit Bacau in Roemenië een ongelofelijke alledaagse levensles. De les dat mensen overal dezelfde innerlijke behoefte hebben: lief te hebben, bemind te worden en te geven.
Ziarul de Bacau 21.06.2012 – NuNN – Betania – Bacau
